تفاوت بین رویکردهای نگهداری و تعمیرات واکنشی و نگهداری و تعمیرات پیش اقدام

دسامبر 20, 13983507
electrician-installing-socket-new-house-electrician-working-safely-switches-sockets-residential-electrical-system.jpg

تفاوت بین رویکردهای نگهداری و تعمیرات واکنشی و نگهداری و تعمیرات پیش اقدام


یکی از پرتکرارترین پرسش‌هایی که همراه توسط مدیران و کارشناسان نگهداری و تعمیرات پرسیده می‌شود، تعریف دقیق مفاهیمی چون Reactive Maintenance ، Preventive Maintenance ، Predictive Maintenance ، Proactive Maintenance (نگهداری و تعمیرات پیش اقدام، نگهداری و تعمیرات پیشگویانه، نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه و نگهداری و تعمیرات واکنشی) و تمایز بین آن‌هاست. قصد داریم تا در این نوشته به دور از بررسی تعاریف پیچیده، یک تصویر ساده و شفاف از تفاوت بین این تعاریف ارائه کنیم.

فعالیت‌های نگهداری و تعمیرات واکنشی (Reactive)

سازمانی را تصور کنید که تجهیزات بطور پیوسته در حال بهره‌برداری هستند و برنامه مشخصی برای نگهداشت دستگاه‌ها و تجهیزات در آنجا وجود ندارد و تا زمانی که خرابی اتفاق نیفتاده است، هیچ اقدامی بر روی آن انجام نمی‌شود. معمولا در این سازمان فعالیت‌ها از قبل برنامه‌ریزی نشده‌اند و خرابی‌ها بصورت اضطراری مدیریت می‌شوند. در این نوع سازمان‌ها تکنسین‌ها و کارشناسان نگهداری و تعمیرات همواره لیست بلندی از کارهای نکرده دارند و معمولا شاخص Backlog در این سازمان‌ها بالاست. طبق تعاریف جهانی، این نوع فعالیت‌ها جزء نگهداری و تعمیرات واکنشی (Reactive) به حساب می‌آیند. اصولا باید به تجهیزاتی اجازه کارکرد تا خرابی را داد که برای عملیات حیاتی نیستند و خرابی‌ها از نظر پیامدهای ایمنی و زیست محیطی و زیان کسب و کار قابل تحمل است و هزینه‌های نگهداری و تعمیرات واکنشی از نگهداری و تعمیرات پیش کنشی کمتر است.



فعالیت‌های نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (Preventive)

حال تصور کنید که این سازمان یکسری برنامه‌های نگهداری و تعمیرات مبتنی بر زمان کارکرد تجهیزات را ایجاد و پیاده‌سازی کرده باشد. در این وضعیت تجهیزات بر اساس یک برنامه زمانی از قبل طراحی شده مورد بازدید و بازرسی دوره‌ای قرار می‌گیرند. فعالیت‌هایی مثل کالیبراسیون‌های سه ماهه و روغنکاری ماهانه نمونه‌هایی از این نوع فعالیت‌ها هستند. طبق تعاریف جهانی این نوع نگهداشت جزء نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (Preventive) به حساب می‌آیند و معمولا یا مبتنی بر زمان هستند و یا مبتنی بر ضریب استفاده مانند کیلومتر، ساعت عملیات، مصرف سوخت و غیره. این نوع نگهداشت از طریق اجرای بازدیدها، پاکسازی، روغن کاری، تنظیمات جزئی و دیگر اقدامات پیشگیری از خرابی انجام می‌شود. این نوع نگهداشت در مواردی که خرابی به عمر کارکردی وابسته باشد امکان پذیر است.



فعالیت‌های نگهداری و تعمیرات پیش بینانه (Predictive)

خب حالا تصور کنیم که این سازمان متوجه شده‌است که برنامه‌های پیشگیرانه به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای واحد تعمیرات خود باشد چرا که در دوره‌های آموزشی مدیریت دارایی فیزیکی برگزار شده در سازمان متوجه شده‌اند که خرابی‌های وابسته به عمر درصد کمی از خرابی‌ها را شامل می‌شوند و برای داشتن یک برنامه نگهداری و تعمیرات موثر باید از تکنیک‌های دیگری هم بهره گرفت. در نتیجه کارشناسان این شرکت یک برنامه بازدید دوره‌ای مبتنی بر وضعیت کارکردی تجهیزات تدارک دیده اند. برنامه‌هایی مثل تعویض بیرینگ‌ها پیش از خراب شدنشان بر اساس گزارش‌های ارتعاش سنجی، شارژ روغن بر اساس ناخالصی‌های گزارش شده در آنالیز روغن، جایگزینی Steam Trap بر اساس گزارش‌های تست آلتراسونیک و غیره. بر اساس تعاریف جهانی این نوع فعالیت‌ها جزء نگهداری و تعمیرات پیش بینانه (Predictive) به حساب می‌آیند و از دو فعالیت مجزا تشکیل شده‌اند. اولی برای تشخیص این است که تجهیز در معرض خرابی است و دومی برای اصلاح عیب‌هاست. اولی را پایش اقتضایی و دومی را نگهداشت اقتضایی می‌نامند.



فعالیت‌های نگهداری و تعمیرات پیش اقدام (Proactive)

فعالیت‌های نگهداری و تعمیرات پیش اقدام (Proactive) فعالیت‌هایی هستند که پیش از وقوع شکست و برای جلوگیری از وارد شدن به وضعیت شکست انجام می‌شود. این رویکرد عملا رویکردهای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه و نگهداری و تعمیرات پیش بینانه را در بر می‌گیرد. در این رویکرد تلاش می‌شود تا با بررسی سوابق خرابی‌ها و عوامل بروز آن‌ها، تغییرات لازم در طراحی، بهره‌برداری و روش‌های نگهداری و تعمیرات تجهیزات داده شود. تکنیک‌هایی مثل تحلیل علل ریشه‌ای خرابی‌ها (RCA)، بازطراحی‌های مبتنی بر قابلیت اطمینان (RCD)، تحلیل برنامه نگهداری و تعمیرات مبتنی بر قابلیت اطمینان (RCM)، تراز کردن موقعیت فیزیکی نصب تجهیزات، بازبینی در فرایند نصب و راه‌اندازی تجهیزات، به روزرسانی لیست تامین‌کنندگان کالا، بازنگری در فرایندهای بهره‌برداری از تجهیزات و …. همگی نمونه‌هایی از اقداماتی است که در این رویکرد مورد توجه قرار می‌گیرد.



در پایان اینکه ما از کدام یک از رویکردهای Reactive Maintenance ، Preventive Maintenance ، Predictive Maintenance ، Proactive Maintenance استفاده کنیم، وابسته به استراتژی‌ای است که سازمان در قبال مدیریت دارایی های فیزیکی خود اتخاذ کرده است. بعضا شاهد این پرسش از سوی تکنسین‌ها و کارشناسان تعمیرات هستیم که کدام یک از این رویکردها بهتر از بقیه است؟ و پاسخ ما همواره این بوده است که سازمان‌ها بر اساس میزان اهمیت، حساسیت و شرایط کارکردی تجهیزات خودشان، می‌بایست استراتژی‌ها و تکنیک‌های متفاوتی را برای مدیریت کردن دارایی‌های فیزیکی خودشان برنامه‌ریزی کنند و برای آغاز این مسیر، فهم دقیق از تعریف هر یک از این تکنیک‌ها می‌تواند بسیار موثر باشد.


مطالب مرتبط

نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
نگهداری و تعمیرات پیش‌‌ بینانه (PdM)
نگهداری و تعمیرات پیش‌‌ بینانه (PdM)
برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات
برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات