معرفی سند دورنمای مدیریت دارایی ‌ها

طی دو دهۀ گذشته پیشرفت‌های عظیمی در سطح جهان در زمینۀ استانداردها، مدل‌ها و اصول مدیریت دارایی‌ها روی داده است. «مجمع جهانی نگهداشت و مدیریت دارایی‌ها» (The Global Forum on Maintenance and Asset Management) یا همان GFMAM دریافته است که به‌ویژه برای سازمان‌هایی که سیستم‌های مدیریت دارایی‌ها را در کشورهای متعددی اجرا می‌کنند، مزایایی در همسوسازی پیشرفت‌های مختلف و همکاری برای گسترش دیدگاه‌های مشترک وجود دارد. در همین راستا این مجمع در سال 2011 تصمیم گرفت سند دورنمای مدیریت دارایی ‌ها را بدین‌منظور طراحی و منتشر کند. این سند توسط شرکت بین‌المللی مشاوره مدیریت دارایی های فیزیکی پمکو ترجمه شده است که در انتهای این مطلب به صورت رایگان قابل دانلود است.

معرفی «مجمع جهانی نگهداشت و مدیریت دارایی‌ ها» (GFMAM)

«مجمع جهانی نگهداشت و مدیریت دارایی ‌ها» (GFMAM) با هدف همکاری در اشتراک و همرسانی دانش، پیشرفت‌ها و استانداردهای نگهداشت و مدیریت دارایی‌ها بنیان گذاشته شده است. اعضای GFMAM عبارت‌اند از:

• شورای مدیریت دارایی‌های استرالیا (AMCouncil)؛
• انجمن نگهداشت و مدیریت دارایی‌ های برزیل (ABRAMAN)؛
• فدراسیون انجمن‌های ملی نگهداشت اروپا (ENFMS)؛
• مؤسسۀ مدیریت دارایی ‌ها و زیرساخت‌های فرانسه (IFRAMI)؛
• انجمن متخصصان نگهداشت منطقۀ خلیج فارس (GSMP)؛
• فدراسیون نگهداشت آمریکای جنوبی (FIM)؛
• مؤسسۀ مدیریت دارایی‌ های بریتانیا (IAM)؛
• انجمن نگهداشت و مهندسان کارخانۀ کانادا (PEMAC)؛
• انجمن متخصصان نگهداشت و قابلیت‌اطمینان ایالات‌متحد (SMRP)؛ و
• انجمن مدیریت دارایی ‌های آفریقای جنوبی (SAAMA).

اعضای GFMAM چهار هدف پایدار را برای این مجمع تعیین کرده‌اند که عبارت‌اند از:

1. همگرایی، ارتقا و تقویت جوامع نگهداشت و مدیریت دارایی ‌ها در سطح جهان؛
2. پشتیبانی از برپایی و توسعۀ انجمن‌ها و مؤسساتی که هدفشان نگهداشت و مدیریت دارایی ‌هاست؛
3. تسهیل تبادل و همسویی دانش و شیوه‌های نگهداشت و مدیریت دارایی ‌ها؛ و
4. ارتقای اعتبار انجمن‌های عضو با ارتقای وجهۀ مجمع جهانی.

در همین راستا، سند دورنمای مدیریت دارایی ‌ها برای تحقق سومین هدف مذکور تهیه و تدوین شده است.

پیشینۀ دورنمای مدیریت دارایی ‌ها

انجمن GFMAM ویراست اول دورنمای مدیریت دارایی ‌های GFMAM (دورنما) را در نوامبر 2011 منتشر کرد. در هنگام انتشار ویراستِ اول توافق شد که این دورنما در سال 2014 و مطابق با نسخۀ مجموعۀ ایزو 55000 بازبینی شود و پیشرفت‌های عرصۀ مدیریت دارایی ‌ها را دربرگیرد. همچنین، بازخوردهای ویراست اول این دورنما نشان داد که کاربردش بسیار فراتر از آن چیزی بود که انتظارش می‌رفت. به همین ترتیب، توضیحات موضوع‌هایش تخصصی‌تر از آن بودند که بشود برای تدوین الزامات پروژه‌های GFMAM مانند شایستگی‌های ارزیاب/ممیز ایزو 55001 مد نظر قرار بگیرند.

در سال 2013 اعضای GFMAM این سند را به تفصیل بازبینی کردند. این سند ویراست دوم دورنمای مدیریت دارایی‌های GFMAM و شامل موضوع‌ها و اصول زیربنایی است که عرصۀ مدیریت دارایی‌ها را شکل می‌دهند. تمام اعضای GFMAM این دورنما را به‌عنوان چارچوب مدیریت دارایی ‌ها در نظر می‌گیرند. چارچوب مدیریت دارایی‌ ها نشان می‌دهد «دانش و شیوه‌های» هر یک از اعضا چگونه و در کدام بخش‌ها با دورنمای مدیریت دارایی ‌ها همخوانی دارد.

هدف دورنمای مدیریت دارایی ‌ها

دورنمای مدیریت دارایی‌ها یکی از طرح‌های GFMAM است که بر سومین هدف پایدار GFMAM متمرکز است تا تبادل و همراستایی دانش و شیوه‌های نگهداشت و مدیریت دارایی‌ها را تسهیل کند. اهداف مختلف سند دورنمای مدیریت دارایی ‌ها از این قرار است:

• فراهم‌سازی دورنمایی از عرصۀ مدیریت دارایی‌ ها؛
• فراهم‌سازی ساختاری برای ایجاد پیکرۀ دانش برای برنامه‌های اعطای مجوز و تعیین گواهی‌های مرتبط با مدیریت دارایی ‌ها؛
• فراهم‌سازی ابزاری برای شناسایی تفاوت‌ها و شباهت‌های برنامه‌های مختلف اعطای مجوز و گواهی‌ها؛
• فراهم‌سازی ساختاری (و عملاً معیارهایی) برای ارزیابی بلوغ سازمانی در مدیریت دارایی‌ ها؛
• تعیین الزامات دانشیِ مدیریت دارایی ‌ها برای ارزیابان ایزو 55000؛ و
• مقایسۀ محصولات و خدمات اعضای مختلف GFMAM از طریق ارجاع متقابل به 39 موضوع.

مروری بر دورنمای مدیریت دارایی‌ ها

دورنمای مدیریت دارایی ‌ها چارچوبی است که امکان می‌دهد تفاوت‌ها و شباهت‌های دانش و شیوه‌های مدیریت دارایی ‌ها را شناسایی کنیم و حول درکی مشترک از عرصۀ مدیریت دارایی ‌ها همراستا کنیم. دورنمای مدیریت دارایی ‌ها در شکل زیر نشان داده شده است.

این شکل نشان می‌دهد که دورنمای مدیریت دارایی ‌ها از سه حیطۀ اصلی تشکیل شده است:

1. هستۀ دورنمای مدیریت دارایی‌ ها که بین تمام اعضای GFMAM مشترک خواهد بود؛
2. حیطۀ دانش و شیوه‌های دورنمای مدیریت دارایی‌ ها که شامل دانش و شیوه‌های هر یک از انجمن‌های عضو در چارچوب‌های مدیریت دارایی ‌های خودشان خواهد بود؛
3. حیطۀ پشتیبانی که شامل ارجاعاتی به استانداردها و دیگر دانش‌ها و شیوه‌هایی می‌شود که بیرون از دامنۀ مدیریت دارایی‌ ها محسوب می‌شوند، اما ممکن است بر شیوه‌های مدیریت دارایی‌ ها در سازمان‌های سراسر جهان تأثیر بگذارند.

هستۀ دورنمای مدیریت دارایی‌ ها

هستۀ این دورنما شامل اصول زیربنایی مدیریت دارایی ‌ها و موضوع‌های مدیریت دارایی ‌ها می‌شود.

اصول زیربنایی مدیریت دارایی‌ ها بخشی از این هسته هستند تا اطمینان حاصل شود که سازمان‌های عضو GFMAM درکی مشترک دربارۀ مدیریت دارایی‌ها دارند؛ گرچه این سازمان‌ها برای توضیحش از مدل‌ها و تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌کنند که مناسب جوامع مختلف عضوشان باشد. این اصول زیربنایی از استانداردی بین‌المللی دربارۀ مدیریت دارایی ‌ها برگرفته شده است و در بخش 5 دسته‌بندی شده است.

موضوع‌های مدیریت دارایی‌ها بخشی از هسته هستند که به اعضای GFMAM امکان می‌دهند تا شباهت‌ها و تفاوت‌های دانش و شیوه‌های خود را بیابند و آن‌ها را همسو کنند. این موضوع‌ها همچنین قرار است درکی مشترک دربارۀ دامنۀ مدیریت دارایی ‌ها فراهم کنند. این فهرست موضوع‌ها از بررسی بین‌المللی فهرستی گسترده از مدل‌ها و روش‌های ارزیابی مدیریت دارایی ‌ها برگرفته شده‌اند. طی این بررسی، 39 موضوع مدیریت دارایی ‌ها مشخص شد که در کنار هم دامنۀ مدیریت دارایی‌ها را شکل می‌دهند.

شایان ذکر است که این کار نوعی تقسیم‌بندیِ اختیاریِ این حیطه به موضوع‌هایی منفرد است تا درکی دقیق‌تر از گستره و اجزای مدیریت دارایی‌ها به دست آید؛ لذا نمی‌توان این موضوع‌ها را موضوع‌هایی قائم‌به‌ذات و مستقل دانست و اگر آن‌ها را همچون پیکرۀ دانش یکپارچه و جامع در نظر نگیریم، نمی‌توانیم درکی صحیح از مدیریت دارایی ‌ها داشته باشیم.

حیطۀ دانش و شیوه‌های دورنمای مدیریت دارایی‌ ها

حیطۀ دانش و شیوه‌های دورنمای مدیریت دارایی ‌ها نشان‌دهندۀ دانش و شیوه‌هایی است که سازمان‌های عضو GFMAM ایجاد کرده‌اند یا در پی ایجاد آن‌ها هستند. تصور بر این است که تمام سازمان‌های عضو GFMAM چارچوب مدیریت دارایی‌ های خاص خودشان را ایجاد خواهند کرد که با هستۀ دورنمای مدیریت دارایی‌ها همسوست، اما درعین‌حال با دانش و شیوه‌های هر یک از سازمان‌های عضو نیز همراستاست. اجزای شکل‌دهندۀ این چارچوب‌ها در بین سازمان‌های عضوِ مختلف متفاوت‌اند، اما احتمالاً شامل همان اجزایی هستند که در حیطۀ دانش و شیوه‌های شکل 1 ترسیم شده‌اند. توضیحاتی مختصر دربارۀ این اجزای عمومی در این سند ارائه شده است.

این چارچوب‌های مدیریت دارایی‌ها به سازمان‌های عضو امکان می‌دهد که دانش و شیوه‌های خودشان را با اصول زیربنایی و موضوع‌های مدیریت دارایی‌ها مقایسه کنند و امکان شناسایی شباهت‌ها و تفاوت‌ها و همسوسازی آن‌ها را با دانش و شیوه‌های دیگر سازمان‌های عضو فراهم می‌کند. همچنین، چنین چارچوبی به سازمان‌های عضو امکان می‌دهد تا دربارۀ آنچه خودشان به اعضایشان ارائه می‌دهند، تحلیل شکاف انجام دهند.

تدوین چارچوب‌های مدیریت دارایی‌ ها باید مزایای زیر را برای زیرمجموعه‌های جوامع اعضای GFMAM در پی داشته باشد:

• دسترسی بیشتر به مطالب راهنما و بهترین شیوه‌ها دربارۀ مدیریت دارایی ‌ها؛
• تعریف‌هایی مشترک برای مدیریت دارایی‌ها و اینکه نگهداشت چگونه به مدیریت دارایی‌ ها کمک می‌کند؛
• کمک به واردکردن مباحث نگهداشت و مدیریت دارایی ‌ها به جلسات هیئت‌مدیره؛
• یکپارچگی بین‌المللیِ بیشتر دربارۀ راهنماهای مربوط به مدیریت دارایی‌ ها؛
• گزینه‌های بیشتر دربارۀ گواهی‌های پذیرفتۀ بین‌المللی از طریق اجماع بین‌المللی؛
• دسترسی بیشتر به نمونه‌پژوهی‌های بین‌المللی و دیگر دانش‌ها.