تیم برنامهریزی در تعمیرات اساسی
تیم برنامهریزی در تعمیرات اساسی یکی از کمیتههایی است که در مدل تعالی مدیریت پروژههای تعمیرات اساسی تام لناهان معرفی شده است. همانطور که از نامش پیداست، این کمیته مسئول برنامهریزی و مدیریت فعالیتهای تعمیرات اساسیای است که برای حفظ عملکرد و بهرهوری تجهیزات و سازهها در یک سازمان لازم است.
مدل تعالی مدیریت پروژههای تعمیرات اساسی توسط تام لناهان و شاگردانش در بسیاری از شرکتها و صنایع تولیدی و فرایندی پیادهسازی شده است و به بُعدِ مدیریتی تعمیرات اساسی میپردازد و مدلی کاربردی به شمار میآید.
سیستم یا نظام مدیریت استراتژیک دارایی با اتخاذ نگاهی کلان به تمامی تجهیزات و زیرساختهای سازمان، شرایط ایدهآل برای حفظ عملکرد و کارایی آنها در بلندمدت را تعیین میکند. این چارچوب با درنظر گرفتن فاکتورهایی مانند طول عمر مفید، هزینههای نگهداری پیشگیرانه و تعمیرات احتمالی، استراتژیهایی برای بهینهسازی برنامههای نگهداری و تعمیرات (نگهداری پیشگیرانه، جایگزینی به موقع) و تخصیص بهینه بودجه داراییها ترسیم میکند. استراتژی مدیریت داراییهای فیزیکی به عنوان برنامه کلان سازمان برای تحقق چشمانداز آن یک عنصر کلیدی در این نظام به شمار میرود.
وظایف تیم برنامهریزی در زمان برنامهریزی تعمیرات اساسی
وظیفه اصلی تیم برنامهریزی در زمان برنامهریزی تعمیرات اساسی گردآوری اطلاعات، فراهمکردن بستههای کاری، نظارت بر تدوین جاب پلنها و تعیین تمامِ منابع هر کار، برنامهریزی و زمانبندی کارها است. همچنین بهمنظور هماهنگی کامل در مرحله آمادهسازی، یک نفر از تیم برنامهریزی در تعمیرات اساسی در تمامی کمیتهها حضور خواهد داشت و میتواند دبیر جلسات آن کمیته نیز باشد. تفاوت تیم برنامهریزی در تعمیرات اساسی با کمیتههای دیگر در این است که اعضای این تیم به دلیل نیاز به هماهنگی بالا و ارتباط نزدیک، همگی از یک واحد یعنی واحد برنامهریزی هستند و متشکل از اعضای زیر است:
- رئیس یا جانشین برنامهریزی تعمیرات؛ و
- کارشناسان برنامهریزی تعمیرات.
رئیس و دبیر تیم برنامهریزی باید شرایط زیر را داشته باشند (به پیشنهاد مدل تام لناهان رئیس تیم برنامهریزی باید رئیس برنامهریزی تعمیرات باشد ولی در نهایت تصمیم با کمیته رهبری است):
- دانش عملی خوب دربارۀ انواع پروژههای تعمیرات اساسی؛
- قابلیت برنامهریزی و هماهنگی؛
- آشنایی با تدوین جاب پلن؛
- رویکردی منعطف به مشکلات پیچیده؛
- توانایی کار مؤثر تحت شرایط فشار پروژه؛ و
- تسلط به نرمافزار MSP، زمانبندی و تسطیح منابع.
نقشها و مسئولیتهای چنین تیمی معمولاً شامل مدیریت دانش، کنترل پروژه، نظارت بر تدوین جابپلن تمامی کارهای تعمیرات اساسی، مدیریت کارهای فله، تسطیح منابع و چکلیستی از وظایف روزانه است که بهتفصیل شرح داده خواهد شد.
- طول عمر داراییها را افزایش میدهد: با تمرکز بر پیشگیری از خرابی و انجام مراقبتهای دورهای منظم، طول عمر داراییها افزایش یافته و نیاز به تعمیرات پرهزینه کاهش مییابد.
- هزینههای عملیاتی را کاهش میدهد: این رویکرد با برنامهریزی و مدیریت بهینه، از اتلاف سرمایه و هزینههای غیرضروری ناشی از خرابیهای ناگهانی پیشگیری میکند.
- عملکرد و قابلیت اطمینان داراییها را بهبود میبخشد: با حفظ شرایط ایدهآل تجهیزات، بازدهی و کارایی آنها در سطح مطلوبتری باقی میماند و ریسک توقفهای ناخواسته به حداقل میرسد.
- تصمیمگیری آگاهانۀ بودجهای را تسهیل میکند: داشتن دیدگاهی بلندمدت و جامع نسبت به داراییها، امکان تخصیص بودجۀ بهینهتر و اولویتبندی سرمایهگذاریها را فراهم میکند.
به طور خلاصه، استراتژی مدیریت داراییهای فیزیکی، ابزاری قدرتمند برای سازمانهایی است که میخواهند با نگاهی آیندهنگر، از داراییهای خود بیشترین بهرهبرداری را داشته باشند و از هزینههای غیرضروری و توقفهای ناخواسته اجتناب کنند.
مدل تعالی تام لناهان تعمیرات اساسی را در چهار مرحله آمادهسازی، برنامهریزی، اجرا و خاتمه تشریح میکند و فعالیتهایی را که لازم است در هر مرحله انجام شوند را ذکر میکند. در هر یک از این مراحل لازم است که سازمان فعالیتهایی را انجام دهد و همچنین در ابتدای هر مرحله ممیزی را برای شروع در دستور کار قرار دهد. همچنین در هر یک از این مراحل مدیریت دانش و ثبت رویدادها امری لازم است.
مرحله آغاز یک سال قبل از اجرای رویداد تعمیرات اساسی است و عمدتاً شامل تحلیل تعمیرات اساسی قبلی، تعیین اهداف، سیاستها و بودجه، پایش عملکرد و تعیین کمیتههای مختلف آمادهسازی و برنامهریزی میشود.
مرحله دوم آمادهسازی است. در این مرحله کمیتههای مختلف اعم از فهرست کار، ایمنی، کیفیت، کالا، لجستیک، پیش از توقف و راهاندازی و غیره جلسات را تشکیل میدهند و امور مختلف را به مسئولان مربوطه محول و پیگیری مینمایند. در این مرحله فهرست کار باید 3 ماه قبل از اجرای تعمیرات اساسی نهایی شود. تیم برنامهریزی بر اساس این فهرست کار باید زمانبندی کار را مشخص و بستههای کاری را آماده کند. این مرحله مهمترین مرحله تعمیرات اساسی است و ویژگی اصلی آن توجه به جزئیات و محاسبات دقیق است.
در مرحله اجرا که معمولاً دو هفته (به طور میانگین) طول میکشد، کارها مطابق برنامهریزی انجام میشوند و مهمترین ویژگی آن هماهنگی بین تیمهای مختلف اجرایی است که نقش تیم برنامهریزی در این مرحله پررنگتر از سایر قسمتهاست. تأکید در این مرحله بر کنترل موثر کارهاست. نکتهای که در این مرحله مهم است، کم بودن تعداد کارهایی است که تحت عنوان کار اضطراری به برنامه اجرایی اضافه میشوند. هر چه تعداد این کارها کمتر باشد، مشخص میشود که فرایند برنامهریزی به بهترین شکل انجام شده است. توقف و راهاندازی پلنت نیز در این مرحله است که بایستی توسط کمیته توقف و راهاندازی مدیریت شود.
مرحله نهایی کار پس از اجرای تعمیرات اساسی است و تحت عنوان مرحله خاتمه نامگذاری شده است. این مرحله شامل پاکسازی محوطه و تحویل پلنت به تیم بهرهبرداری است. پس از تعمیرات اساسی باید جلسات بازخوردگیری انجام شود و تمام مشکلات و مسائلی که در تعمیرات اساسی اتفاق افتادهاند تحلیل شده و برای آنها راهحلهای مناسب در جلسات RCA در نظر گرفته شود. پس از پایان جلسات بازخوردگیری، گزارش پایانی باید تدوین شده و خوراکی برای تعمیرات اساسی بعدی باشد. کمیته راهبری در تعمیرات اساسی بر اساس مدل تام لناهان از ابتدا تا بعد از پایان نیز فعال خواهد بود.
مدیریت دانش در برنامهریزی تعمیرات اساسی
مدیریت دانش کلیه کارهای مربوط به برنامهریزی، زمانبندی، فنی، اجرایی و کارهای اضطراری که از ابتدای فاز آمادهسازی تا انتهای فاز خاتمه در تعمیرات اساسی انجام میشود را در بر میگیرد. مدیریت دانش شامل ثبت سوابق و بهبود نظامنامه، موارد مطرح شده در جلسات و بایگانی دستور جلسات و صورتجلسات، ثبت عملکرد و مقایسه عملکرد برنامهریزی شده با عملکرد واقعی است. همچنین فعالیت واحد روابطعمومی در خصوص عکسبرداری و فیلمبرداری از روند اجرای تعمیرات اساسی، انتشار خبرنامه در سطح پلنت و پایگاه اینترنتی و تدوین گزارش پایانی نیز جزو فعالیتهای مدیریت دانش در نظر گرفته میشود.
مدیریت دانش در بازگردانی یا تعمیرات اساسی مجموعهای از اقدامات را شامل میشود که هدف آن مسائلی ازایندست است:
- اشتباهات مشابه در آینده تکرار نشود،
- تجربیات سازنده فنی در زمان تعمیرات اساسی بهجای اینکه در ذهن یک فرد برای مدت کوتاهی بماند، در اسناد تعمیرات اساسی برای همیشه بماند
- جابهجاشدن افراد و ارتقاء آنها در مسیر شغلی باعث نشود که دانش آنها از واحد سازمانی حذف شود
- نظرات افراد در جلسات بعد از تصویب در جلسه باید بهگونهای در اسناد ثبت شود که بهراحتی قابل دسترسی باشد.
- افراد برای یادگرفتن دانش جدید و بهکارگیری آن باانگیزه شوند.
و بسیاری موارد دیگر.
پروژههای تعمیرات اساسی رویدادهایی متوالی هستند و دانش لازم برای مدیریت آنها کاملاً با دانش مورد نیاز برای بهرهبرداری و نگهداری در حالت عادی متفاوت است. مدیریت ضعیف این رویداد بیش از هر عنصر دیگری ممکن است موجب افزایش هزینهها شود. هدف از این فرایند، گردآوری و ارزیابی سوابق و اطلاعاتی است که در زمان انجام پروژه تعمیرات اساسی در سازمان ایجاد میشود. در نتیجه، با تخمین دقیقتر هزینه و نفرساعت پروژۀ بعدی، تعیین ساعات مصرفشده برای هر مرحله، سنجش عملکرد پیمانکاران برای پروژۀ بعدی، نقشۀ راه برای افراد جدیدالورود به پروژه و کاهش آزمون و خطا در زمان انجام تعمیرات اساسی، کیفیت اجرای پروژۀ بعدی بالاتر خواهد رفت.
مدیریت دانش قرار است عدم قطعیت را از بین ببرد. همچنین از طریق ذخیرۀ دانش، میتوان اطمینان حاصل کرد که در صورت بروز هر تغییری (مانند خروج نفرات از سازمان و یا جابهجایی آنها در درون سازمان) دانش گردآوری شده در سازمان از بین نخواهد رفت.
زمانبندی و کنترل پروژه در برنامهریزی و اجرای تعمیرات اساسی
زمانبندی و کنترل پروژه یکی از وظایف تیم برنامهریزی در تعمیرات اساسی در برنامهریزیای است که در زمان آمادهسازی و در زمان اجرای تعمیرات اساسی که خود شامل تعریف شاخصهای کلیدی عملکرد و پایش آنها است، انجام میشود. درخصوص مهمترین وظیفه این تیم که برنامهریزی کارهاست موارد زیر اهمیت دارد:
- اخذ لیست کار اولیه شامل آیتمهای اصلی بازرسی فنی مانند بازدیدهای داخلی تجهیزات ثابت و زمانبندی اولیه و گرفتن لیستهای بعدی از کمیته فهرست کار در فواصل زمانی مشخص مثلاً ماهانه و آپدیت برنامه در این فواصل؛
- اخذ فهرست کار صحهگذاری و نهایی شده حدوداً سه ماه قبل از شروع تعمیرات اساسی از کمیته فهرست کار و برنامهریزی و زمانبندی و تهیه فایل MSP نهایی که در آن مدت، منابع، پیشنیازها، مسیر بحرانی و هزینه کارها باید مشخص باشد. پس از این تاریخ کارهای اضافه شده به تعمیرات اساسی در یک فایل MSP دیگر انتقال داده شود و بهصورت ماهانه به MSP اصلی منتقل و آپدیت شود؛
- با 2 روش مسير بحراني محاسبه شود:
- طولاني ترين زمان جابپلن موجود در ورك ليست مبنا قرار گرفته، و منابع مورد لزوم محاسبه شود.
- حداكثر منابع موجود مبناء قرار گرفته و زمان مسير بحراني از نرمافزار محاسبه گردد، درصورتيكه در روش اول امكان تهيه منابع مقدور نبود، روش دوم مبنای محاسبه مسير بحراني قرار میشود.
- تخمین اولیه زمان کل پروژه با روش خوشبینانه، احتمالی، بدبینانه، متوسط، انحراف معیار و توزیع نرمال مبتنی بر تکنیکهای مدیریت پروژه مانند Pert و غیره؛
به طور مثال، مطابق با جدول زیر مسیر بحرانی شامل سه فعالیت B ،A و C است که قابل برآورد هستند:
برای هر کدام از این فعالیتها، سه حالت خوشبینانه، محتمل و بدبینانه وجود دارند. اعداد همگی بهروز هستند. با استفاده از این زمانها، میتوان میانگین زمان مسیر و انحراف معیار آن را محاسبه کرد. میانگین و انحراف معیار از فرمولهای زیر به دست میآیند.
زمان میانگین و انحراف معیار، باتوجهبه توزیع نرمال منحنی زنگولهای نشان میدهد که مطابق با جدول زیر، پروژه با میانگین زمان 16.5 روز و انحراف معیار 2.75 روز، به احتمالات مختلف، قبل از زمانهای مشخص شده به اتمام خواهد رسید (در هر ردیف به ازای نصف انحراف به ردیف قبل اضافه شده است):
برای مثال در جدول بالا گفته شده است بهاحتمال 97.7 درصد پروژه کمتر از 22 روز است.
- در صورت امکان دستهبندیکردن کارهای فله (به بخش مرتبط مراجعه کنید)؛
- پیگیری و نظارت بر تدوین جابپلن همه کارهای تعمیرات اساسی؛
- سطح جزئیات برای هر کار باتوجهبه توان برنامهریزی سازمان است. مثلاً ممکن است تعویض پمپ شامل 60 ریزفعالیت باشد. اینکه آیا هر 60 فعالیت یا فقط 10 تای اصلی یا فقط یک کار در MSP بیاید به توان برنامهریزی بستگی دارد.
- دبیر تیم برنامهریزی در تعمیرات اساسی مسئول گزارشدهی به رئیس تعمیرات اساسی است که در نهایت خلاصه این گزارش در کمیته راهبری ارائه خواهد شد. مسئول پایش پیشرفت و اطمینان از صحت پیشرفت واقعی بر عهده رئیس تیم برنامهریزی در تعمیرات اساسی است که تیم او باید از نفرات خبره تشکیل شده باشد تا بتوانند با بازدید از سایت در بازههای توافق شده پیشرفت واقعی کار را کنترل کنند.
- گزارش شاخصهای کلیدی عملکرد
پیگیری و نظارت بر تدوین جابپلن در برنامهریزی تعمیرات اساسی
کمیتههای کالا، ایمنی، کیفیت و لجستیک بهمنظور آگاهی از الزامات و منابع هر کار در فهرست تعمیرات اساسی، نیازمند جابپلن هستند. این وظیفه بر عهده تیم برنامهریزی در تعمیرات اساسی است که برای تدوین تمامی جاب پلنها برنامهریزی کند و مسئولیت تدوین آنها را به واحدهای مربوطه بسپارد.
در این راستا در مرحله اول، میتواند اولویتبندی کرده و با کارهای اصلی و حیاتی شروع کند. وظیفه پیگیری تهیه این اسناد بر عهده تیم برنامهریزی است که یکی از اعضای این تیم این مسئولیت را بر عهده دارد. همچنین باید برنامهای برای بازنگری سالانه جاب پلنها تهیه شود. جابپلن به طور کلی 3 کاربرد در تعمیرات اساسی خواهد داشت:
- بر اساس جابپلن پرینت شده، تیمهای اجرایی فعالیتها را انجام خواهند داد یعنی هر تیم اجرایی در زمانی که کار فنی را آغاز میکند می بایست جابپلن پرینت شده را در اختیار داشته باشد و بعد از اتمام کار فنی به برنامهریزی اعلام کند کار انجام شده چقدر با جابپلن منطبق است.
- تقسیمبندی فعالیتها در جابپلن هر کار به صورت Task List، باعث میشود که زمانبند بتواند همین تقسیمبندی را نیز در MSP وارد کند یعنی نیازی نیست در MSP تعمیرات اساسی تمام ردیفهای جابپلن وارد شود و فقط فازهای اصلی تحت عنوان Task List به MSP وارد شود. به طور مثال جابپلن شستشوی کالم شامل فعالیتهای اصلی باز کردن کالم، شستشوی کالم و بستن کالم است که فقط این فعالیتهای اصلی باید در MSP وارد شود.
- همچنین در جابپلن باید مشخص باشد که آیا کار را میتوان در شیفت شب ادامه داد یا خیر که زمانبند این مطلب را در زمانبندی لحاظ کند.
مدیریت کارهای فله در برنامهریزی تعمیرات اساسی
کارهای فله شامل گروهی از کارهای سادۀ یکسان یا مشابه است که نیازی نیست بهصورت جداگانه برنامهریزی شوند، بلکه میتوان همه را بهصورت گروهی مدیریت کرد. به طور مثال:
- شیرآلات زير 1 اینچ؛
- تعميرات پیشگیرانه ابزاردقیق (گریسکاری شاخص شیرهای کنترلی و اطمینان از کالیبره بودن ولو)؛
- گریسکاری ولوهای واحد ۱۰۰ و ۱۰۱؛
- تعمیرات دورهای کلیدهای مدار قدرت برق؛
- عمليات رنگکاری و ضخامتسنجی و غیره.
ذکر کارهای فله مشابه به عنوان یک تسک در MSP و مدیریت جداگانه آنها در یک فایل اکسل که مثلا لیستی از 100 ولو است که به جرثقیل نیاز دارند. کارهایی که مشابه نیستند نیز جداگانه مدیریت شوند. کارهای فله معمولاً شامل تعمیرات اساسی تعدادی زیادی اقلام کوچک مانند شیرها و پمپهای کوچک است که فقط نیازمند زمانبندی هستند.
برای مثال ممکن است 400 ولو به جای اینکه تبدیل به 400 ردیف اکسل (و شاید هر ولو خود 8 ردیف باشد) به 8 ردیف کلی تبدیل شود مثلاً بر حسب نیاز یا عدم نیاز به جرثقیل یا برحسب وزن یا برحسب اهمیت یا برحسب ارتفاع یا برحسب یونیت و موقعیت جغرافیایی یا ترکیبی از همه این موارد.
آیا میخواهید هزینهها را کاهش و عملکرد داراییهایتان را به حداکثر برسانید؟ پس با این 5 گام استراتژی مدیریت داراییهای فیزیکی خود را بسازید و به این هدف دست پیدا کنید:
1. مرور ساختار سازمان:
سفرِ طراحی استراتژی مدیریت داراییهای فیزیکی را با درک نحوۀ عملکرد و تصمیمگیریهای سرمایهگذاری سازمان آغاز کنید. سپس، بر اهدافی تمرکز کنید که با اهداف کلی کسبوکار همسو باشند. برای جلب اعتماد و حمایت مدیریت و کارکنان، ایدههای استراتژیک خود را به آنها ارائه دهید.
2. ارزیابی وضعیت داراییها:
نظارت دورهای بر داراییها، دادههای حیاتی دربارۀ وضعیت تکتک آنها را در اختیار شما قرار میدهد. این دادهها میگویند که آیا دارایی به تعمیر و نگهداری پیشگیرانه نیاز دارد یا نه تا به عمر مفید مورد انتظار خود برسد.
3. آمادهسازی و اجرای برنامۀ اقدام مدیریت دارایی:
مجموعۀ این اقداماتِ مدیریت دارایی، به شما در ایجاد یک برنامۀ اقدام کمک میکند. این برنامۀ اجرایی باید از چرخۀ کنونی کسبوکار پشتیبانی کند.
نکاتی برای برنامۀ مدیریت دارایی شما:
- اولویتبندی هر وظیفه، به همراه منابع لازم.
- برنامۀ زمانی برای هر وظیفه یا اقدام بهبود.
- وابستگی به بخشهای مختلف کسبوکار یا تیمها برای تکمیل هر وظیفه.
- ایجاد ترکیبی از ابتکارات کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت برای اطمینان از تأمین بودجه و نیروی کار کافی برای اجرای موفقیتآمیز برنامه.
4. مرور و پایش پیشرفت
با یک سیستم مدیریت دارایی، میتوانید دادههایی دربارۀ عملکرد داراییها ثبت کنید و از آنها برای بهینهسازی تصمیمات سرمایهگذاری استفاده کنید.
پایش پیشرفت همچنین نواحی بحرانیای را که باید در دورۀ بعدی برنامهریزی استراتژی مدیریت داراییهای فیزیکی سازمانی برای آنها اولویتبندی کنید، آشکار میکند.
5. دریافت بازخورد از همه ذینفعان
با کارکنان جلسات گروهی و پنلهایی برگزار کنید تا نظرات آنها را دربارۀ فرآیندهای موجود مدیریت دارایی بشنوید. این بازخورد به شما امکان میدهد تا راهکارهای مؤثرتری برای برآوردن انتظارات سازمانی توسعه دهید.
شرح وظایف تیم برنامهریزی در زمان اجرای تعمیرات اساسی
یک هفته مانده به شروع تعمیرات اساسی تا یک هفته بعد از تعمیرات اساسی، جلسات برنامهریزی ابتدای هر روز تشکیل میشود.
- گزارشدهی مستقیم به رئیس برنامهریزی توسط دبیر تیم برنامهریزی:
- چه تسکهایی در روز گذشته انجام شده و چه تسکهایی عقبافتاده است
- مهمترین مسائل و چالشهای روز گذشته
- برنامه تسکهای امروز
- ریسکهای عمده و مهم برنامه امروز
- ارائه گزارش مشکلات پیشآمده روز قبل در جلسه روزانهای که با حضور برنامهریزان و دبیران کمیتهها برگزار میگردد به رئیس تعمیرات اساسی؛
- گردآوری درصدهای پیشرفت؛ (در جلسات ابتدایی درباره نحوه جمعآوری درصد پیشرفت باید توافق صورت گیرد که بهترین حالت این است که بهصورت بازدید حضوری توسط اعضای تیم برنامهریزی تعمیرات اساسی و سایت ویزیت باشد)
- صحهگذاری و تأیید صحت کارهای انجام شده در پایان شیفت شب و در پایان شیفت روز (2 جلسه در هر روز) و راستیآزمائی درصد پیشرفت؛
- تعیین مشخصات ریز فعالیتها شامل درصد پیشرفت و منابع مصرف شده و نشده در هر روز توسط دبیر تیم؛
- تعیین فعالیتهای کارهای فله و فهرستکردن آنها روی برگههای کنترل (فایلهای اکسل برای مدیریت کارهای فله)؛
- اطمینان از تحویل کارهای هر روز در جلسه روزانه به تیم اجرایی، ناظران، تکنسینها و استادکاران و تحویل کارهای روز قبل از؛
- اطمینان از دردسترسبودن جابپلن برای تیمهای تعمیراتی توسط دبیر تیم؛
- تهیۀ برگههای الزامات تجهیزات و خدمات توسط یک مسئول در تیم (بر اساس نظر کمیته راهبری)؛
- ارتباط با تیم لجستیک در خصوص تأمین منابع توسط دبیر تیم؛
- تهیۀ دستورالعمل وظایف برای ناظران و سرپرستان تیم اجرایی توسط یک مسئول در تیم (بر اساس توضیحات داده شده در شرح وظایف تیم برنامهریز در قسمت نظارت بر تدوین جاب پلن)؛ و
- ارجاع مسائل برنامهریزی (چالشهای روزانه که در حوزههای اداری، فنی یا مدیریتی برای هر یک از افراد تیم که ممکن است به وقوع بپیوندد) توسط دبیر تیم به رئیس تیم برای تصمیمگیری.
نویسنده: امیر ملکنیازی