معرفی ساختار و عملکرد جت ماشین

به طور کلی جریان جت، جریانی از مایع است که به داخل محیط اطراف با استفاده از نوعی نازل، دیافراگم یا سوراخ راه می­‌یابد. جت‌­ها می­‌توانند مسافت طولانی را بدون پراکنده شدن طی کنند. مایع جت در مقایسه با محیط اطراف دارای تکانه بالاتری است. در حالتی که محیط پیرامونی از همان سیال جت تشکیل شده باشد و این سیال دارای ویسکوزیته باشد، سیال اطراف به همراه جت طی فرآیندی با نام حفره حمل می‌­شود.

طبق این تعریف، تمیزکاری با جت ماشین یا واترجت تمیزکننده، فرآیندی است که به طور گسترده­ برای حذف مواد، پوشش یا آلودگی از سطح یک قطعه کار استفاده می­‌شود. این فرآیند، فشاری بین ۳۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ psi‌ و همچنین سرعتی معادل ۸۰-۲۰۰ متر بر ثانیه را تولید می­‌کند تا پوشش­‌ها و بقایای لایه­‌های زیرین را از بین ببرد. این مکانیزم برای تمیزکردن و از بین بردن آلودگی‌­های چسبیده به سطوح و تجهیزات مختلف از قبیل مبدل­‌های حرارتی، خطوط لوله، دیگ‌­های بخار، مخازن ذخیره‌­سازی، مخازن تحت فشار، راکتورها، سیلوها و همچنین فاضلاب­‌های صنعتی به کار می‌­روند.

جت ماشین‌­هایی که برای فاضلاب‌­های صنعتی به کار می‌­روند دقیقا همانند همتایان خود با استفاده از یک جریان فشار قوی متصل به دستگاهی که فشار لازم را ایجاد می­‌نماید، عمل می‌­کند. در این نوع، آب به زهکش منتقل می‌­شود و در آنجا چربی، مواد معدنی و سایر مواد زائد توسط جت آب هل داده می‌­شود. بسته به نوع لوله­‌ها و شرایط محیطی از نازل­‌های مختلفی می‌­توان استفاده کرد. این روش به دلیل تولید جریان آب پرفشار دوار بسیار کارآمد است.

با توجه به آنچه که گفته شد، به طور کلی جت ماشین‌­ها فارغ از محل و نوع استفاده، عمل تمیزکاری را به دو شیوه انجام می‌­دهند. تمیزکاری در جت ماشین و پاکسازی آلودگی­‌ها و مواد زائد با یکی از دو مکانیزم فرسایش یا لایه ­لایه­ سازی  انجام می­‌گیرد. از فرسایش در اکثر پوشش‌­های سخت مانند اسپری حرارتی فلز و کاربید استفاده می­‌شود. در این روش، یک نازل مخصوص برای تجزیه جریان آب به قطرات کوچک به کار گرفته می­‌شود تا سطح پوشش را تحت تاثیر قرار دهد. این عمل بدین گونه صورت می­‌پذیرد که با هر بار تماس پیوسته جت آب به سطح، پوشش مذکور دچار فرسایش شده و لایه­‌های زیرین دست­‌نخورده باقی بماند.

مکانیزم دیگر پاکسازی همانطور که پیش‌­تر بدان اشاره شد، لایه لایه ­سازی پوشش می­‌باشد و برای پوشش‌های نرم مانند رنگ، چسب، سرامیک و پوشش حرارتی سایشی استفاده می­‌شود. در این شیوه، جریان جت با ضربه­‌هایی که به سطح پوشش وارد می­‌کند، پیوند بین لایه‌­ها را شکسته و از سطح جدا می­‌نماید. این رویه به صورت لایه به لایه اتفاق می­‌افتد. این روش در مقایشه با مکانیزم فرسایش سریع‌­تر انجام می­‌شود.

به طور کلی آناتومی هر جت آب را می­‌توان به سه بخش مجزا تقسیم نمود:

• ناحیه هسته: این قسمت نزدیک به خروجی نازل قرار دارد. در این ناحیه پیوسته آب به قطرات آب شکسته می­‌شود.
• ناحیه اصلی: در این ناحیه به دلیل برهم کنش پیوسته آب با هوای اطراف، عمل تجزیه صورت می‌پذیرد. اندازه قطرات با افزایش فاصله شعاعی از محور کاهش می‌­یابد. نزدیکترین ناحیه به محور جت، به عنوان منطقه قطره‌­ای شناخته می‌­شود.
• ناحیه انتشار قطره: این منطقه با تجزیه کامل جت به قطرات آب با اندازه و سرعت ناچیز همراه است.

اکثر سیستم­‌های جت ماشین از زیرسیستم‌­های زیر تشکیل شده‌­اند:

• مولد توان (که می‌تواند برقی، دیزلی و … باشد)
• پمپ برای ایجاد جریان آب تحت فشار
• نازل برای انتقال و پاشش جریان آب به قطعه کار
• محفظه نگهدارنده اجزا
• سوئیچ­‌های تنظیم‌­کننده نازل و قطعه
• تجهیزات حمل و نقل زباله
• دستگاه کنترل‌کننده فرآیند

فرآیند تمیزکردن جت ماشین مزایای زیادی نسبت به سایر روش‌­های تمیزکاری صنعتی سنتی از قبیل پوشش‌­های برداشته شده با آب بسیار پرفشار، مواد شیمیایی و یا سایر روش­‌های مکانیکی معمول، دارد. این شیوه در مقایسه با سایر روش­‌ها مقرون به صرفه­‌تر و سازگارتر با محیط زیست است. همچنین به دلیل اینکه فرآیند مذکور قابلیت کنترل دارد، این امکان را فراهم می­‌کند که با متناسب‌سازی تنظیمات با شرایط استفاده، سطوح و تجهیزات آسیب ­نبینند.

ملاحظات تعمیر و نگهداری جت ماشین­

پس از آشنایی اجمالی با ساختار و عملکرد جت ماشین ­ها، می­‌توان به مهم‌ترین نکات مربوط به تعمیر و نگهداری آن­‌ها پرداخت. همانطور که پیش­‌تر بدان اشاره شد برای جلوگیری از توقف فعالیت، اقدامات پیشگیرانه‌­ای در جهت پیاده‌­سازی برنامه تعمیر و نگهداری جت ماشین باید صورت پذیرد. در این راستا نکات زیر باید مورد توجه قرار بگیرد.

• به کارگیری ملاحظاتی در جهت حفظ کیفیت تجهیز و خط فشار آب بالا:

• سرویس پیوسته نازل

باید نازل دستگاه به صورت پیوسته بازرسی شود تا از گرفته نبودن خروجی نازل مطمئن شویم.

با انجام اقدامات پیشگیرانه و انجام صحیح سرویس و نگهداری، می‌­توانیم عمر دستگاه­ را افزایش دهیم و فعالیت بدون وقفه آن را رقم بزنیم، با این حال خرابی تجهیز امری اجتناب‌­ناپذیر است. بدین جهت برای افزایش کارایی و سرعت حل خرابی‌­ها آشنایی با برخی از عیوب متداول یک تجهیز می‌­تواند بسیار کمک کننده باشد. در همین راستا مشکلات متداولی که می­‌تواند برای هر جت ماشینی رخ دهد و عملکرد آن را تحت تاثیر قرار دهد را در ادامه معرفی می­‌کنیم.

تولیدکنندگان برتر جت ماشین ­ها

تامین قطعات و جایگزینی تدریجی تجهیزات، بخش جدایی‌­ناپذیر هر برنامه تعمیر و نگهداری است. در همین راستا برای پیاده­‌سازی هر چه بهتر برنامه تعمیر و نگهداری جت ماشین، با سازندگان مطرح و سرآمد این تجهیز آشنا شویم تا در صورت لزوم برای تامین قطعات به این کمپانی­‌های معروف مراجعه نماییم. به کارگیری قطعات و تجهیزات مناسبی که از کیفیت بالایی برخوردار هستند از توقف پی در پی تجهیز جلوگیری می‌­نماید. در همین راستا با نگاه به لیست تولیدکنندگان جت ماشین­ ها نام­ کمپانی‌­های KMT، Water Jet Sweden، Resato، Dardi، Waterjet Corporation و Bystronic‌ به چشم می­‌خورد.

شرکت پمکو با یک دهه تجربه در زمینه مشاوره و اجرای پروژه‌­های مدیریت و استقرار سیستم‌­های مدیریتی مدیریت دارایی­ های فیزیکی، امکان همراهی و همکاری با صنایع مختلف در زمینه نگهداری و تعمیرات انواع جت ماشین­ های صنعتی را فراهم آورده است. پرسنل اجرایی شرکت نه تنها در زمینه مهارت‌های فنی، بلکه در حوزه‌های مرتبط با سیستم‌های نگهداری و تعمیرات مبتنی بر نگرش مدیریت دارایی فیزیکی و خلق بیشترین ارزش از این دارایی‌ها، آموزش دیده و در پروژه‌های جاری این شرکت تجربه پیاده‌سازی کامل سیستم را بارها بدست آورده‌اند.