رهبری در مدیریت داراییهای فیزیکی
رهبری در مدیریت داراییهای فیزیکی: عنصر توانمندساز تعالی در سازمان‌های تجهیزمحور
رهبری در مدیریت دارایی های فیزیکی، عنصر کلیدی در استقرار و تعالی سیستم مدیریت دارایی فیزیکی، در تمامی مدل ها و استاندارد ISO55000 مورد توجه ویژه قرار گرفته است. تغییرات ناشی از استقرار این سیستم در سطح گسترده و در تمام لایه‌های سازمان حس خواهد شد و نیازمند تغییر در نگرش افراد و کارکنان سازمان است. رهبری، عنصر کلیدی در این میان، موضوعی است که به چرایی و چگونگی جلب تعهد مدیران و کارکنان سازمان در قبال استقرار و تعالی مدیریت دارایی فیزیکی می‌پردازد. حتی در یک سازمان تجهیزمحور، سرمایه اصلی سازمان که همان کارکنان سازمان هستند، بایستی نیاز به تعالی در زمینه مدیریت دارایی فیزیکی را درک کرده باشند. بدون تعهد و رضایت این دسته از ذینفعان، بعید است استقرار مدیریت دارایی فیزیکی و در نتیجه کل سازمان به اهداف خود نائل آید.
چالش‌های پیاده‌سازی نظام مدیریت داراییهای فیزیکی
رهبران در سازمان‌های تجهیزمحور، کار سختی در پیش دارند. انگیزش کارکنان در جهت تحول سازمان و فرهنگ سازمانی از وضعیت واکنشی به وضعیت پیش کنشی، امری است که علاوه بر تغییر رفتارها و رویه‌ها به تحول در نوع نگرش کارکنان سازمان به خودشان، همکارانشان و نقششان در سازمان نیاز دارد.
رهبری چه به عنوان یک فرآیند جاری در تمام سطوح سازمان و چه به عنوان نوع خاصی از بودن انسان، به این سوال پاسخ می‌دهد که چگونه می‌توان تصویری از وضع مطلوب را در تمام لایه‌های سازمان مخابره نمود و نیروهای مختلف سازمانی را در جهت رسیدن به آن بسیج کرد؟ و در نهایت اینکه چگونه می‌توان تعهد کارکنان را در مسیر خلق این آینده مطلوب جلب نمود؟
برخی سازمان‌ها در مسیر آشنایی با اصول، مفاهیم و روش‌های مرسوم در مدیریت داراییهای فیزیکی، گمان می‌برند که می‌توان صرف آشنایی با این ابزارها، مستقیم به سراغ استقرار سیستم رفت. در این مسیر استفاده از استاندارد به عنوان یک الگوی معین در مسیر بهبود مدیریت داراییهای فیزیکی و ایجاد سیستمی برای مدیریت تلاش های سازمان در این مسیر، به عنوان گزینه اصلی انتخاب می‌شود.
اگرچه ایجاد سیستم برای جهت‌دهی به اقدامات سازمان در مدیریت داراییهای فیزیکی اجتناب‌ناپذیر و ضروری است، اما تجربیات برتر و البته داستان‌های شکست در این زمینه نشان می‌دهد که بدون استفاده از اسانس رهبری در مدیریت داراییهای فیزیکی، تلاش‌ها برای استقرار سیستم مدیریت داراییهای فیزیکی، با ریسک قابل توجه شکست مواجه خواهند شد.
سیستم به عنوان شاکله و بدنه هر رویکرد مدیریتی، به روح برای عملکرد نیاز دارد. روح مدیریت داراییهای فیزیکی، از جنس ایجاد تحول، یکپارچه‌سازی و تغییر نگرش به دارایی‌ها، سازمان‌های دارایی‌محور و فعالیت های بهره‌برداری و نگهداشت تجهیزات است. ایجاد شاکله و بدنه بدون توجه به فرآیندی که روح را در این سیستم می‌دمد، نه تنها امکان حصول فایده را کمرنگ می‌کند، بلکه ریسک بروز ناامیدی در سطح سازمان و هدررفت منابع سازمانی را (که اساساً با مفاهیم بنیادی کلیدی مدیریت داراییهای فیزیکی در تضاد است) افزایش می‌دهد.
ظهور مدیریت داراییهای فیزیکی، مدیون رهبران پیشرو در بهره‌برداری و نگهداشت
ظهور مدیریت داراییهای فیزیکی، خود به نوعی مصداقی از رهبری صنایع پیشرو و ایجاد الگوهای جدید برای مدیریت تجهیزات در چرخه عمرشان است. با ظهور حوزه دانشی مدیریت دارایی فیزیکی و تغییر جایگاه مسئله نگهداری از تجهیزات از سطح یک واحد عملیاتی به یک حوزه استراتژیک و همچنین توجه به چرخه عمر دارایی‌ها از زمان طراحی تا اسقاط، واحدهای سازمانی دیگر که شاید تاکنون توجه خاصی به تجهیزات و دارایی های فیزیکی نداشته اند، با این موضوع درگیر خواهند شد. نیروهای عملیاتی بهره‌برداری و نگهداشت در معرض ارتباطات کاری بیشتر با سایر بخش‌های سازمان قرار می‌گیرند و مدیران ارشد سازمان با چالش‌های جدید در این مسیر مواجه خواهند شد.
فرآیندهای چرخه عمر جای فرآیندهای سنتی نگهداری و تعمیرات را می گیرند و مکانیزم تصمیم گیری در هر یک از مراحل چرخه عمر متحول می‌شود. انرژی مورد نیاز این تحول، به چیزی بیش از اسناد، دستورالعمل‌ها و جلسات احتیاج دارد. رهبری نوع خاصی از بودن و انجام دادن کارهاست که می‌تواند این انرژی را در تک تک ارکان و اجزاء تشکیل دهنده سازمان ایجاد کند.
نقش ویژگی‌های رهبری در مدل‌های تعالی و استاندارد مدیریت داراییهای فیزیکی
در مدل‌های مطرح مدیریت داراییهای فیزیکی به اهمیت موضوع رهبری و فرهنگ توجه شده است، مدل آپتایم، موضوع رهبری در مدیریت داراییهای فیزیکی و فرهنگ را در بنیادی‌ترین وجه هرم تعالی و پیش‌نیاز تعالی در زمینه مدیریت دارایی‌ها قرار داده است.
مدل IAM یکی از 6 گروه موضوعی اصلی را به کارکنان تخصیص داده که تمامی موضوعات زیرمجموعه آن آغشته به مفاهیم و آموزه های رهبری است یا سازمان برای تحقق آنها ناگزیر از پیاده سازی اصول و حرکت به سمت رهبری موثر است. همچنین در استاندارد ISO 55000، بند پنجم به موضوع رهبری در مدیریت داراییهای فیزیکی اختصاص پیدا کرده است.
پاپیون بلوغ مدیریت داراییهای فیزیکی و عنصر رهبری
یکی از اسناد مهم و اثرگذار در حوزه مدیریت داراییهای فیزیکی، سند ارزیابی سطح بلوغ IAM است. در این سند یک مقیاس به شکل پاپیون برای مدل کردن توسعه مدیریت داراییهای فیزیکی در سازمان‌ها و اندازه‌گیری وضعیت بلوغشان در این مسیر ارائه شده است. در این سند که در تصویر نمایش داده شده است، اولین مرحله آگاهی قلمداد شده است. افرادی در سازمان هستند که به دلایل متنوع که در این مقال نمی‌گنجد، پیش از سایرین با مفاهیم و اصول مدیریت داراییهای فیزیکی آشنا شده‌اند، وجود عنصر رهبری در کنار عوامل متعدد دیگر، می‌تواند زمینه‌ساز ایفای نقش توسط این افراد در مسیر ایجاد تحول در این زمینه باشد.
مرحله بلوغ بعدی که برای تحقق نیازمند تلاش‌های این افراد (که ما آنها را رهبران یا قهرمانان مدیریت داراییهای فیزیکی می‌نامیم) است، توسعه است. سازمان در این سطح از بلوغ با اصول، ابزارها و روش‌های بهبود مدیریت داراییهای فیزیکی آشنا شده و به تدریج مسیر رشد کوتاه‌مدت و بلندمدت خود را در این زمینه متصور می‌شود. رهبران و قهرمانان تغییر در این مرحله تلاش‌ها و گذشت بسیار می‌کنند تا بتوانند منافع قابل سنجش را در زمان کوتاه حاصل کنند و انرژی مورد نیاز برای ادامه حرکت سازمان در مسیر مدیریت داراییهای فیزیکی را فراهم نمایند. اجرای پروژه های کوچک پایلوت در بخش‌های مختلف مرتبط با تجهیزات، از جمله این تلاش‌هاست.
با تداوم این تلاش‌ها و در صورت حصول نتیجه که علاوه بر تعهد نیازمند تخصص است، سازمان وارد مرحله بعدی بلوغ خود که همانا شایستگی و در نهایت تعالی در مدیریت داراییهای فیزیکی است می‌شود. در تمام این مسیر پر پیچ و خم ممکن است تا یک دهه به طول بیانجامد، حضور رهبران در مدیریت داراییهای فیزیکی، ضروری است. تنها در میانه پاپیون بلوغ است که سیستم مدیریت داراییهای فیزیکی در کنار یک فرهنگ متناسب، امکان شکل گیری و استقرار موثر را پیدا می‌کند.
رهبران مدیریت داراییهای فیزیکی، چه ویژگی‌هایی دارند؟
در مدل‌ها و درس‌آموخته های اساتید رهبری، آمده است که می‌توان در سه سطح به ویژگی‌های رهبران پرداخت. رهبران نوع خاصی از بودن به عنوان انسان را تجربه می‌کنند، نگرش ویژه‌ای به واقعیت‌ها دارند و در نهایت بر اساس این نوع بودن و نگرش، اقدامات خاصی انجام می‌دهند که منجر به تحول در سازمان، روندهای فعلی و شکل گیری روندهای جدید می‌شوند. همانطور که پیشتر گفته شد، مدیریت داراییهای فیزیکی به مشارکت و تعهد افرادی دارای این ویژگی‌ها نیاز دارد.
چطور می‌توان در مسیر بهبود ویژگی‌های رهبری در مدیریت داراییهای فیزیکی گام برداشت
به کمک آموزش و توسعه ویژگی‌های رهبری در مدیریت داراییهای فیزیکی، افرادی که دغدغه تعالی سازمانی در حوزه مدیریت دارایی فیزیکی را دارند، با مفاهیم و آموزه‌های اصیل رهبری آشنا می‌شوند، توانمندی خود را در جریان‌سازی و پیشبرد سازمان در مسیر استقرار و تعالی مدیریت دارایی فیزیکی ارزیابی می کنند و همچنین با انجام تمرین‌های آموزشی برای تقویت توان رهبری خود تلاش می‌کنند.
لازم به ذکر است که رهبری یک جایگاه نیست، رهبری یک فرآیند در بستر سازمان است که افراد در جایگاه های مختلف می توانند نقش خود را در اجرای موثر آن ایفا کنند. همچنین رهبری به عنوان نوع خاصی از بودن و انجام دادن کارهاست که توسعه آن در تمام ابعاد زندگی فردی نیز موثر و حائز اهمیت است. با حرکت در مسیر توسعه ویژگی‌های رهبری می‌توانید از مزایای زیر بهره‌مند شوید:
- وارد مسیر زیبا و بی پایان توسعه و تحول شخصی خواهید شد. این فقط یک آغاز بر یک مسیر بی‌پایان است.
- درک بهتری از مفاهیم رهبری خواهید داشت.
- به ارزیابی بهتری از ویژگی‌های رهبری در خودتان دسترسی پیدا خواهید کرد.
- مسیر بهبود و توسعه ویژگی‌های رهبری را خواهید شناخت.
- با مهم ترین مسائلی که در مسیر پیاده سازی مدیریت داراییهای فیزیکی، نیازمند به ویژگی‌های رهبری هستند آشنا خواهید شد.
- روش‌ها و راهکارهایی برای حل این چالش ها خواهید آموخت.
- با فرآیند رهبری موثر و جایگاه خودتان در این فرآیند آشنا خواهید شد.
- این آمادگی را پیدا خواهید کرد که بیشترین تاثیرگذاری بر تعالی مدیریت داراییهای فیزیکی را در سازمانتان داشته باشید.
نویسنده: حمیدرضا احراری
با توجه به مغفول ماندن این حوزه در کشور، شرکت پمکو با سابقه سال‌ها تحقیق و تجربه در زمینه مدیریت داراییهای فیزیکی، به شما پیشنهاد می‌گردد جهت توسعه ویژگی‌های رهبری مورد نیاز جهت استقرار سیستم مدیریت داراییهای فیزیکی و تعالی در این زمینه، در دوره آموزشی رهبری در مدیریت داراییهای فیزیکی که توسط واحد آموزش شرکت پمکو برگزار می‌شود، حضور به هم رسانند.
